بیش فعالی یا ADHD یک نوع اختلال شایع است؛ که حدود 8 _ 10 درصد کودکان به آن مبتلا میشوند. این بیماری در پسران شایعتر از دختران میباشد. که هنوز علت اصلی آن معلوم نشده است. از نشانه های اولیه بیش فعالی از سال های اولیه رشد یعنی پیش از ورود به مدرسه شروع میشود.
کودکانی که به علت بیش فعالی و شطینت زیاد باعث خسته شدن والدین و کلافه شدن آن ها میشوند. در نتیجه باعث میشود والدین به راحتی نتوانند آن ها را کنترل کنند؛ هر چند که قصد داریم در این مقاله به شما راه های کنترل کردن کودکان بیش فعال را شرح دهیم.
امروزه خیلی از مادران از کودکان خود شاکی میباشند و فکر میکنند که کودک آنها بیش فعال میباشد. ابتدا از همه باید با علائم و نشانه های کودکان بیش فعال آشنا بشوید و ببینید آیا کودک شما نیز این نشانه ها را دارد یا خیر؟
انواع کودکان بیش فعال
بیش فعالی دارای ویژگی های قابل توجهی میباشد. از جمله که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز، بروز اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش بینی میباشد. این اختلال سه نوع دارد:
اختلال اول:
در گونه اول که کودک تنها در توجه و تمرکز مشکل دارد.
اختلال دوم:
در اختلال نوع دوم فقط پرتحرکی دیده میشود و در واقع ترکیبی از کودک پرتحرک است که هم مشکل توجه و تمرکز دارد. این اختلال در کودکان دبستانی و در پسرها 3_5 برابر شایع تر از دختران میباشد. و البته به طور تقریبی در پسران اول خانواده مشاهده میشود این هنوز ثابت شده نمیباشد.
اختلال سوم:
به طور معمول اختلال بیش فعالی از 3 سالگی به بعد تشخیص داده میشود. و حتی کودکان مبتلا در دوره شیرخواری اکثرا پرتحرک میباشند. و این نکته قابل توجه است که دست ها و پاهای خود را بسیار زیاد حرکت میدهند؛ کم خوابی، کم غذایی هم از نشانه های ان است به همراه اینکه بسیار گریه میکنند.
نشانه های دیگری هم دارد:
قطع پی‌درپی گفت‌وگو و مکالمه بزرگ‌ترها
پاسخ دادن به سؤال، پیش از آنکه جمله پرسش کننده به پایان برسد.
بی‌صبری و بی‌تحملی شدید بطوری که هر آنچه طلب کرد، باید در همان لحظه آن انجام بشود یا دریافت کند.
پرحرفی بسیار زیاد
مدام در حال حرکت و جنب و جوش بودن
صبر نداشتن و نداشتن تحمل برای ایستادن در صف و رعایت نوبت
عصبی و حساس بودن و مرتب پایین و بالا پریدن
هل دادن بقیه کودکان
برهم زدن بازی بقیه بچه ها
انجام دادن تکلیف‌های مدرسه بدون توجه و دقت
«قاپیدن» وسایل و اسباب‌بازی های کودکان دیگر
نداشتن مهارت های لازم در برقراری ارتباط های اجتماعی با دیگران
گم‌کردن وسایل شخصی بی توجهی در نگه داری وسایل
از این شاخه به آن شاخه پریدن
تشخیص بیش فعالی
تشخیص بیش فعالی تنها با یک آزمون خاص امکانپذیر نمیباشد. مجموعه ای از این نشانه ها باید (حداقل در مدت شش ماه) مورد بررسی قرار بگیرد. کودک این موارد را به طور معمول پیش از هفت سالگی نشان میدهد. همچنین کودکی که این نشانه ها را دارد؛ با رفتارهایش اطرافیان خود را در محیط های متفاوت مثل مدرسه یا خانه دچار مشکل میکند و حتی با دوستان و هم سن های خود هم به راحتی کنار نمی آید.
در مقابل این گروهی از پدر و مادر ها، هم هستند که نمیخواهند بیماری کودک خود را بپذیرند. و به طور معمول با بهانه آوردن و توجیه کردن های بی مورد از هشدارهای معلمان و سایر اطرافیان طفره میروند. این والدین از درمان بیش فعالی واهمه دارند چرا که گمان می کنند داروهایی که توسط پزشک تجویز میشود برای فرزندانشان عوارض دارد. این در صورتی است که اگر اختلال این کودکان در زمان مناسب درمان نشود، دیگر این کودکان نمیتوانند در امور آموزشی و فعالیت های اجتماعی خود موفق عمل کنند. و امکان دارد که خود، خانوداشان و اطرافیانشان را دچار مشکل کنند.
علت های بیش فعالی
دلیل به وجود آمدن بیش فعالی امکان دارد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی میباشد. شاید که این کودکان در بخش های مربوط به توجه و تمرکز در مغز دچار نقص جزئی میباشند. از عواملی که میتوانند در بروز این اختلال موثر باشند سیگار کشیدن و یا مصرف الکل در دوران بار داری توسط مادر میباشد.
نکته قابل توجه این است که حتی استنشاق تحمیلی دود سیگار توسط مادر باردار، هم میتواند باعث بروز اختلال در رفتار کودک بشود. و هرچند که استرس مادر هم میتواند ارتباط داشته باشد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده بیانگر این است که بیش فعالی به طور معمول در خویشاوندان نزدیکاین افراد هم امکان دارد وجود داشته باشد.
مسمومیت که ناشی از سرب حاصل از دود اتومبیل و آلودگی هوا، باشد؛ غذاهای دارای محتوای مواد افزودنی مثل شیرین کننده های مصنوعی و یا رنگ دهنده های خوراکی، مواد جلوگیری کننده از فاسد شدن غذا که در برخی از غذا های آماده وجود دارد، نیز در ایجاد بیش فعالی دخیل میباشند.
در صورت بی توجهی به درمان کودکان بیش فعال و معالجه نکردن آن ها امکان دارد که این کودکان در آینده به افسردگی مبتلا بشوند و یا حتی اینکه در نوجوانی رفتارهای ضد اجتماعی و ناهنجاری اجتماعی داشته باشند زیاد است. در نتیجه به والدین توصیه میشود که اگر علائم را در کودک خود مشاهده کردند حتما برای درمان کودک خود اقدام کنند. متاسفانه که بیش فعالی در دوران مدرسه بیشتر مشکل بوجود می آورد. چرا که کودک تمرکز کافی برای گوش دادن به درس ندارد و به طور مداوم برای بیرون رفتن از کلاس اقدام میکند.
این بچه ها آروم قرار ندارند و نمیتوانند به آرامی روی صندلی بنشینند، به طور معمول پرحرف میباشند و به طور مدام سر کلاس با دوستان خود حرف میزنند و این نا آرامی ها باعث میشود از لحاظ تحصیلی با مشکل مواجه بشوند.
والدین باید به رفتار کودکان خود دقت بسیار زیاد داشته باشند و فقط در صورتی که مجموعه ای از این علائم را در مدت طولانی مشاهده کردند، باید با یک متخصص مشورت کنند. در غیر این صورت نمیشود که به هر کودکی که پر تحرک است برچسب بیش فعالی زد.
درمان بیش فعالی
درمان بسیار زود برای بیش فعالی وجود ندارد ولی علائم آن کاملا قابل شناسایی و کنترل میباشند. ترجیحا بهتر است که والدین برای آگاهی خود و کمک کردن به کودکشان در مورد این اختلال اطلاعات قابل توجهی کسب کنند. و همچنین برنامه تربیتی خاصی را متناسب با نیازهای فرزند خود همراه با کمک پزشک متخصص آماده کنند. این درست میباشد که کنار آمدن با کودکان بیش فعال کار اصلا راحتی نیست؛ ولی والدین باید در جریان باشند که این کودکان ذاتا بد نمیباشند ولی بدون مصرف دارو و رفتار درمانی هم نمیشود که رفتار آن ها را کنترل کرد.
در این باره خانواده، معلم و مدرسه باید با یکدیگر همکاری داشته باشند. نکته قابل توجه این است که والدین باید از تنبیه بدنی کودک خود جدا خودداری کنند، و حتما ملایم و با محبت با او رفتار کنند. دارو درمانی هم اگر تحت نظر پزشک باشد کمک بسیاری به این گروه از کودکان میکند. مطالعات نشان داده است که رژیم های غذایی هم میتوانند برای کمک به این کودکان کمک کننده باشد. آن ها باید از زیاده روی در مصرف شکر و غذاهای حاوی آن مانند کیک، شیرینی، شکلات، بیسکویت و نوشابه های شیرین که تحریک کننده میباشند به شدت خودداری کنند.
